በ 19 ኛው ክፍለ ዘመን አጋማሽ ላይ ወይም ይልቁን እ.ኤ.አ. በ 1875 የበጋ ወቅት የመጀመሪያ የአዘርባጃን ጋዜጣ “ኢኪንቺ” ጋዜጣ ተጀመረ ፣ ይህ ማለት በሩሲያኛ “ፕሎማን” ማለት ነው ፡፡ ለዚያም ነው ሪፐብሊክ እ.ኤ.አ. በ 1991 ነፃነቷን ከተቀዳጀች በኋላ ብሄራዊ የፕሬስ ቀን በየአመቱ በሀምሌ 22 በአዘርባጃን ይከበራል ፡፡ ግን ባለፉት አስርት ዓመታት ውስጥ ይህ በዓል በጭራሽ አልተከበረም ፡፡
እ.ኤ.አ. ሐምሌ 22 ቀን 2012 የአዘርባጃን ሪፐብሊክ ብሔራዊ የፕሬስ ቀንን አከበረ ፡፡ በዚህ የበዓል ቀን የሰብአዊ መብት ድርጅቶች አባላት እና የነፃ ሚዲያዎች ዘጋቢዎች በታዋቂ የአዘርባጃኒ ጋዜጠኞች መቃብር ላይ ክብር ሰጡ Najaf Najafov, Elmar Huseynov እና Hasan bey Zardabi, ለዚህ አደገኛ ሙያ እራሳቸውን የሰጡ እና ህይወታቸውን ለእሱ አሳልፈዋል.
የሪፖርተሮች የነፃነት እና ደህንነት ተቋም ኃላፊ አሚር ሁሴይኖቭ ለ “የካውካሺያን ኖት” ጋዜጣ ዘጋቢ ቃለ መጠይቅ አድርገዋል ፡፡ በውስጡም ሪፐብሊክ የፕሬስ በዓላትን አሁን ላለፉት በርካታ ዓመታት ሳያከብር መቆየቱን መጸጸቱን ገልጸዋል ፡፡ በአስተያየቱ በአዘርባጃን ውስጥ ጋዜጠኝነትን መሥራት በጣም አደገኛ ንግድ ነው ፡፡ እዚህ ጀምሮ ክብርን ፣ ጤናን ፣ ነፃነትን እና ህይወትንም ሊያጡ ይችላሉ ፡፡
ብዙ ዘጋቢዎች እና የወጣት አክቲቪስቶች አሁንም ከእስር ቤት ይገኛሉ ፡፡ የተለያዩ ክሶች በእነሱ ላይ ቀርበዋል-ክህደት ፣ ለሃይማኖትና ለዘር ጥላቻ ማነሳሳት ፣ የሽብርተኝነት ስጋት እና ሌላው ቀርቶ ግብርን ማጭበርበር ፡፡ በዚህ ጊዜ 4 ዘጋቢ እና 2 ብሎገሮች በቁጥጥር ስር ውለዋል ፡፡
የቱራን ኤጀንሲ አዘጋጅ የሆኑት ሻሂን ካድዚሂቭ አሁን በአዘርባጃን ጋዜጠኝነትን ማከናወኑ በጣም ትርፋማ አለመሆኑን ተናገሩ ፡፡ ለዚያም ነው የዚህ የካውካሰስ መንግሥት ችግሮች አንዱ የውድድር እጥረት ነው ፡፡ በእውነቱ ፣ በፕሬስ ውስጥ እውነተኛ መረጃን ለማሳየት አንድ ሰው ብዙውን ጊዜ የፖለቲካ ፍላጎቶችን ማስተናገድ አለበት ፡፡
እንደ አርታኢው ገለፃ የአዘርባጃን የማስታወቂያ ገበያው በመንግስት ቁጥጥር ስር እንዳለ ነው ፡፡ በአስቸጋሪ የገንዘብ ሁኔታ ውስጥ ፣ ብዙ የመገናኛ ብዙሃን አርታኢዎች ህትመቶቻቸው እንደምንም እንዲቀጥሉ የባለስልጣናትን መመሪያ ለመታዘዝ እና ከቦታ ቦታቸው ለመተው ይገደዳሉ ፡፡ እንዲሁም በፕሬሱ ሪፐብሊክ ኢኮኖሚ እና ፖለቲካ ውስጥ ጨዋታዎቻቸውን በሚጫወቱ ኦሊጋካሮች በፕሬስ ላይ ከፍተኛ ጫና ይደረግባቸዋል ፡፡
በአዘርባጃን የዚህ ሙያ ተስፋ አለመኖሩ በባኩ ዩኒቨርስቲ መምህር ዘይናል ማመድሊም ተረጋግጧል ፡፡ ብቸኛ መውጫ መንገዱ ሲቪል ማህበረሰቡን ማጠናከር ፣ የዴሞክራሲያዊ ገበያ ድባብ ማረጋገጥ እና ብዝሃነት ማረጋገጥ መሆኑን ገልፀዋል ፡፡ እናም የአሁኑ የሞኖፖል መንፈስ በሪፐብሊኩ ውስጥ የጋዜጠኝነት እድገትን እየገደለ ነው ፡፡
በመጨረሻም ፣ “አዘርባጃን” ጋዜጣ አዘጋጅ በሆነው ባኽቲያር ሳዲጎቭ አስተያየት ፣ የሪፐብሊኮች ሚዲያዎች ሙሉ በሙሉ በመንግስት ድጋፍ ይገኛሉ ፡፡ መንግስት ለብዙ አሳታሚዎች እና ለሚዲያ ተቋማት እዳውን የፃፈ ሲሆን ለጋዜጠኞችም ብድር መስጠቱን ይናገራል ፡፡ በተጨማሪም የመንግስት የመገናኛ ብዙሃን ድጋፍ ፈንድ በአዘርባጃን ውስጥ ተደራጅቷል ፡፡
በዚህ ምክንያት አብዛኛዎቹ የነፃ ጋዜጦች አዘጋጆች ባለሥልጣናትን ኢፍትሐዊነትን አውግዘዋል ፡፡ የነፃው ፕሬስ ቀን ዋዜማ ላይ የአሜሪካው ፕሬዝዳንት ባራክ ኦባማ እንዲሁ አዘርባጃን የፕሬስ ነፃነት መብት ካልተተገበረባቸው አገራት አንዷ ነች ብለዋል ፡፡
የሆነ ሆኖ የአዘርባጃን ብሔራዊ ፕሬስ ቀንን ለማክበር የሚከበረው በዓል በቡታ ቤተመንግስት መድረክ ላይ ኮንሰርት ታየ ፡፡ እ.ኤ.አ. ሐምሌ 22 ታዋቂው የአዘርባጃን ዘፋኝ ሮያ ኮንሰርት ከሩሲያው የክብር አርቲስት ሊዮንይድ አጉቲን ጋር ተካሂዷል ፡፡
እናም እ.ኤ.አ. ሀምሌ 24 ለዚህ ክብረ በዓል አከባበር የኒው አዘርባጃን ፓርቲ ምክትል አሊ አህማዶቭ በዋናው መስሪያ ቤት ከሀገሪቱ ዋና ዋና የመገናኛ ብዙሃን አዘጋጆች ጋር ተገናኝተው በሙያዊ በዓላቸው እንኳን ደስ አላችሁ ፡፡ በስብሰባው ላይ ስለ ሪፐብሊኩ ዘጋቢዎች ስኬቶች ፣ በፕሬስ ልማት ዙሪያ ስለሚከናወኑ ተጨማሪ ግቦች ፣ በፕሬዚዳንት ኢልሃም አሊየቭ ለተዲያ ትኩረት ስለ እንግዶቹ አሳውቀዋል ፡፡ለሥራ ባልደረቦቻቸውም በሥራቸው የበለጠ ስኬታማ እንዲሆኑ ተመኝተዋል ፡፡
